Buitengewoon overtuigend

Wie droomt er niet van meerdere levens of van het eeuwige leven? Lezers van De eerste vijftien levens van Harry August zullen hier nog wel op terug komen.

‘Wanneer we doodgaan is het alsof de wereld opnieuw wordt opgestart, en ons geheugen is het enige overgebleven bewijs van onze daden, niet meer en niet minder’. (p.44)

Maak kennis met de eigenzinnige Harry August: geboren als bastaardkind op Nieuwjaarsdag in 1919, in de wasruimte van een station in het Britse Berwick-upon-Tweed. Harry wordt niet slechts één keer geboren, in 100 jaar komt hij maar liefst vijftien keer ter wereld. Steeds op dezelfde plaats en op dezelfde tijd, maar iedere keer met de kennis van alles wat er aan dit nieuwe leven vooraf is gegaan. Sommige gebeurtenissen keren steeds terug, maar steeds eindigt Harry’s leven anders. Zijn eerste levensjaren bestaan voornamelijk uit verveling, alles wat hem wordt aangeleerd is hem immers al bekend vanuit zijn vorige levens. Dat Harry steeds opnieuw wordt geboren ziet hij dan ook niet als een geschenk, nee, ‘wedergeboorte is de ware verschrikking. Wedergeboorte, en de altijd aanwezige angst dat, ook al is ons lichaam weer als nieuw, onze geest verloren is gegaan.’ (p.83).

Harry is niet de enige die doodgaat en steeds opnieuw wordt geboren. Na een aantal levens ontdekt hij dat er meer ‘kalachakra’s’ zijn, en dat deze leden samen een verbond vormen, de Cronusclub. De leden van deze club proberen zo min mogelijk op te vallen en mogen hun kennis uit eerdere levens en hun gave om alles te onthouden niet gebruiken om de toekomst te beïnvloeden. Eigenlijk geldt er maar één gebod voor kalachakra’s: ‘je mag volledig je gang gaan zolang je de boel niet verstiert voor de mensen na je. Dus geen kernbom op New York of moord op Roosevelt, alsjeblieft, ook niet om empirische redenen.’ (p.81) De natuurlijke balans van de wereld mag niet worden verstoord. Dus valt de Berlijnse Muur elk leven opnieuw en wordt Victoria Station steeds weer gebombardeerd.

Maar er is één kalachakra die de regels van de Cronusclub overschrijdt, Vincent Rankis. Hij misbruikt zijn gave waardoor de wereld te snel vernieuwt en uiteindelijk zal vergaan. Omdat Harry Vincent in veel van zijn levens tegenkomt, en hij ook veel van hem heeft geleerd, beschouwt hij Vincent zowel als vriend en als vijand. Echter aan het einde van zijn elfde leven staat er een meisje aan Harry’s sterfbed: ‘De wereld vergaat,’ zei ze. ‘De boodschap is doorgegeven van kind op volwassene en kind op volwassene, en door de generaties heen terug in de tijd overgeleverd van duizend jaar vooruit. De wereld vergaat en we kunnen dat niet voorkomen. Het is nu dus aan u.’ (p.7) Aan Harry de taak om Vincent tegen te houden. Maar omdat zijn levens niet steeds hetzelfde verlopen, is het moeilijk Vincent te vinden. Daar heeft hij op z’n minst een paar levens voor nodig...maar de tijd dringt.  

Alhoewel je je tijdens het lezen van De eerste vijftien levens van Harry August bij de eerste hoofdstukken afvraagt waar de verhaallijn naartoe leidt, waarom de verschillende levens van Harry niet chronologisch worden beschreven en of er überhaupt een rode draad door het verhaal loopt, blijft elke zin boeien. Claire North schrijft met zoveel overtuiging dat ze onrealistische situaties geloofwaardig maakt. Haar enorme woordenschat, subtiele humor en talent voor literaire compositie vormen hierbij een belangrijk fundament. Het is bijna niet voor te stellen dat zo’n jonge schrijfster, North was vijfentwintig toen ze dit boek schreef, al over zo’n literair talent beschikt.

De eerste vijftien levens van Harry August is niet zomaar een mooi verhaal waar je jezelf in verliest, maar een verhaal dat vragen oproept en je aan het denken zet. Vernieuwt de wereld te snel? In hoeverre moeten we invloed uitoefenen op de toekomst? Wat betekent de geschiedenis voor onze toekomst? De kwantumfysische termen verlangen een bepaalde alertheid van de lezer en bepalen dat je het boek niet te lang weg moet leggen om in het verhaal te blijven.

Met deze roman maakte North de overstap van fantasy naar literatuur, maar daarbij liet ze science-fiction niet los. En dat werpt zijn vruchten af. De eerste vijftien levens van Harry August is onrealistisch, maar buitengewoon overtuigend.